Şımarık insanlara ne denir ?

Şımarık İnsanlara Ne Denir? Eğitimci Perspektifinden Bir Bakış

Bir eğitimci olarak, sınıfımda veya toplumda karşılaştığım her bireyin, her davranışının arkasında öğrenme süreçlerinin yattığını düşünüyorum. İnsanlar, doğrudan ve dolaylı olarak, toplumsal, ailesel ve bireysel çevrelerinden çeşitli değerleri, tutumları ve davranış kalıplarını öğrenirler. Peki, şımarık davranışlar sergileyen bir bireyi nasıl tanımlarız? Şımarıklık, sadece bir karakter özelliği mi yoksa çevresel etmenlerin, eğitimsel eksikliklerin veya bireysel deneyimlerin bir yansıması mı? Bu yazıda, şımarıklık kavramını pedagojik bir bakış açısıyla ele alacak ve şımarık insan davranışlarının nasıl şekillendiğini öğrenme teorileri, pedagojik yöntemler ve toplumsal etkiler çerçevesinde inceleyeceğiz.

Şımarıklık ve Öğrenme Teorileri

Şımarıklık, genellikle kişisel sınırları tanımama, başkalarının haklarını ihlal etme veya sürekli olarak isteklerine odaklanma gibi davranışlarla tanımlanır. Ancak bu davranışları sadece bir karakter sorunu olarak görmek yanıltıcı olabilir. Öğrenme teorilerine göre, bireyler davranışlarını çevrelerinden, ailelerinden ve sosyal etkileşimlerinden öğrenirler. Bilişsel öğrenme teorisi, öğrenmenin sadece gözlemlerle değil, aynı zamanda bireylerin içsel süreçleriyle şekillendiğini öne sürer. Bir kişi, başkalarına karşı şımarık bir tavır sergiliyorsa, bu, geçmişte kazandığı öğrenme deneyimlerinin bir sonucu olabilir.

Davranışçılık (B.F. Skinner) teorisi, dışsal ödüller ve cezalara dayalı öğrenmenin bireylerin tutumlarını şekillendirdiğini savunur. Eğer bir çocuk sürekli olarak her isteği yerine getirilirse, onun isteklerine kayıtsız şartsız cevap verilmesi, o çocuğun “ben her şeyi hak ediyorum” şeklinde bir inanç geliştirmesine neden olabilir. Bu durumda çocuk, şımarık davranışlar sergileyebilir. Çünkü öğrenmiş olduğu şey, her talebin karşılık bulduğudur.

Vygotsky’nin sosyo-kültürel öğrenme teorisi de önemli bir perspektif sunar. Vygotsky, bireylerin toplumlarından ve kültürel çevrelerinden öğrendiklerini vurgulamış ve çevrenin öğrenme üzerindeki etkisini açıklamıştır. Eğer bir birey, küçük yaşlardan itibaren her türlü davranışı ödüllendiriliyorsa, ya da çevresinde her şeyin ona sunulmasına izin veriliyorsa, bu durum onun toplumsal normlara ve empatiye dayalı bir davranış biçimi geliştirmesini engelleyebilir. Şımarıklık, bazen toplumsal çevrenin, bireyden aşırı beklentiler ve sürekli ödüllerle şekillendirdiği bir davranış olabilir.

Pedagojik Yöntemler ve Şımarık Davranışlar

Pedagojik bir bakış açısıyla, şımarıklıkla mücadele etmek, bireylerin sınırlarını ve sorumluluklarını öğrenmelerini sağlamakla mümkündür. Bu noktada, eğitimcilerin ve ebeveynlerin tutumları çok önemlidir. Eğitimde, öğrenme odaklı yaklaşım yerine bazen davranış yönetimi yöntemleri devreye girebilir. Bu, şımarık davranışların önlenmesinde önemli bir rol oynar.

Örneğin, pozitif pekiştirme (örneğin, olumlu bir davranışı ödüllendirme) şımarık davranışları engellemek için etkili bir yol olabilir. Ancak, ödüller yalnızca istenen davranışlara verilmeli ve sürekli aynı şekilde ödüllendirme yapılmamalıdır. Aynı şekilde, çocuklara ya da bireylere, hakları ve sorumlulukları arasında bir denge kurmayı öğretmek de son derece önemlidir. Sadece istekleri yerine getirilen bir çocuk, toplumsal kurallar ve empati ile şekillenmiş bir kişilik geliştiremeyebilir.

Bireysel ve Toplumsal Etkiler

Toplum, bireylerin sosyal becerilerini geliştirmeleri için önemli bir ortamdır. Aile yapıları, okul sistemleri, kültürel normlar ve ekonomik faktörler, şımarık davranışların oluşmasında büyük rol oynar. Toplumsal etkiler, şımarık davranışları hem güçlendirir hem de sınırlayabilir. Örneğin, toplumda “her şeye sahip olma” kültürünün yaygın olduğu durumlarda, bireyler daha fazla “istek” ve “beklenti” geliştirebilirler.

Ayrıca, toplumsal sınıfların ve ekonomik koşulların da bireylerin davranışlarını şekillendirdiği unutulmamalıdır. Aile içinde daha az maddi kaynağa sahip olan bir çocuk, sahip olduğu değerleri ya da sınırlamaları farklı şekillerde öğrenebilir. Ancak maddi zenginlik ile şımarıklık arasında direkt bir ilişki kurmak yanıltıcı olabilir. Bazı durumlarda, aşırı maddi kaynaklara sahip olmak, şımarık davranışları destekleyebilirken, diğer zamanlarda bireyler, zorlayıcı şartlarla daha empatik ve sorumlu bir tutum geliştirebilir.

Kendi Öğrenme Deneyimlerinizi Sorgulayın

Şimdi, siz değerli okuyucularıma birkaç soruyla yazıyı bitiriyorum. Şımarık davranışlar sizin çevrenizde nasıl şekilleniyor? Çocukken siz de her isteğinizin yerine getirilmesini bekler miydiniz? Ya da çevrenizde şımarık davranış sergileyen birini gördüğünüzde, o kişinin geçmiş öğrenme deneyimlerini ve çevresel faktörleri düşündünüz mü? Bunu anlamak, yalnızca bireyleri değil, toplumsal dinamikleri de daha iyi çözümlememize yardımcı olacaktır.

Eğitimde, insanlara davranışlarının ve tutumlarının sorumluluğunu öğretmek, onlara sadece kurallar değil, aynı zamanda empati, saygı ve toplumsal normları da kazandırmak önemlidir. Şımarıklık, öğretilebilen ve dönüştürülebilen bir davranış biçimidir. Bu yüzden, öğrenmenin dönüştürücü gücünü unutmamalı ve her bireyin gelişmesine yardımcı olmalıyız.